Τρίτη 18 Σεπτεμβρίου 2012

Τί θα άλλαζε αν το επίμαχο βίντεο με τον προφήτη είχε γίνει στην Ευρώπη;

Τις τελευταίαες εβδομάδες το ζήτημα με το βίντεο που έφτιαξε ένας Κόπτης στην Αμερική και στρέφεται κατά το προφητη Μωάμεθ όλο και γιγαντώνεται. Αυτή η ένταση δεν είναι παρά η συνέχεια εντάσεων που υπάρχουν εδώ και χρόνια ανάμεσα στο δυτικό και μουσουλμανικό κόσμο για θέματα που θεωρούνται ταμπού από τους μουσουλμάνους.

Δεν θα σχολιάσω τη γελοιότητα του βίντεο, ούτε και την ηλιθιότητα που βαράει πολλά ζώα στο Μαγκρέμπ και τη Μέση Ανατολή. Τα αφήνω στην άκρη ευελπιστώντας ότι μία μέρα θα ωριμάσουν και οι μέν (ο δημιουργός του βίντεο) και οι δε (οι κάφροι Άραβες, αλλά μάλλον δε...)

Παλιά μου τέχνη κόσκινο
Αναρωτήθηκα, όμως, πως διαχειρίζονται ανάλογα θέματα στην Ευρώπη. Όπως γνωρίζουμε, στην Αμερική τέτοια θέματα τυγχάνουν της προστασίας της πρώτης τροπολογίας του Συντάγματος των ΗΠΑ, η οποία εγγυάται την ελευθερία έκφρασης. Σύμφωνα με τη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, για να φτάσει ένας λόγος να θεωρείται "λόγος μίσους" (hate speech) υπάρχουν πολύ αυστηρά κριτίρια. Σαν αποτέλεσμα, ο δημιουργός του επίμαχου βίντεο δεν διώκεται, αντίθετα απολαμβάνει την προστασία του Αμερικανικού κράτους.

Στην Ευρώπη τι γίνεται σε τέτοιες περιπτώσεις; Με μια σύντομη έρευνα πάνω στην Ευρωπαική Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου βρήκα το εξής: Το Άρθρο 9 εγγυάται την Ελευθερία της Θρησκείας, ενώ το Άρθρο 10 προστατεύει την Ελευθερία της Έκφρασης. Τα δικαιώματα αυτά, και κυρίως το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση, συνήθως δεν είναι απόλυτα, δηλαδή υπάγονται σε κάποιους κανόνες. Τα κράτη μπορούν να περιορίσουν το δικαίωμα στην έκφραση για να προστατεύσουν την έννομη τάξη, να αποτρέψουν εγκλήματα κλπ. Τί γίνεται όμως όταν ένα βίντεο προσβάλει μια θρησκέια;

Τη απάντηση δίνει η υπόθεση Otto-Preminger Institut v. Austria του 1994. Σ'αυτήν, ένα σκηνοθέτης στην Αυστρία οργάνωσε να προβάλει ένα αηδιαστικο βίντεο με το Θεό να προσκυνάει το Διάολο και να σκάνε γλωσσόφιλα, το Χριστό ως καθηστερημένο παιδί και τη Παναγία να μπαλαμουτιάζεται με το Διάολο. Οι αρχές της Αυστρίας, όπως είναι λογικό, εμπόδισαν τη προβολή της ταινίας. Και τί κάνει ο μαλάκας θολοκουλοτυριάρης; Προσφέυγει στο Ευρωπαικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να υποστηρίξει το δικαίωμά του να προσβάλει ιερά και όσια.

Το δικαστήριο του απάντησε το εξής (και απ'όσο γνωρίζω δεν χρησιμοποίησε βαζελίνη):

"Those who choose to exercise the freedom to manifest their religion, irrespective of whether they do so as members of a religious majority or a minority, cannot reasonably expect to be exempt from all criticism. They must tolerate and accept the denial by others of their religious beliefs and even the propagation by others of doctrines hostile to their faith.
However, the manner in which religious beliefs and doctrines are opposed or denied is a matter which may engage the responsibility of the State, notably its responsibility to ensure the peaceful enjoyment of the right guaranteed under Article 9 to the holders of those beliefs and doctrines. Indeed, in extreme cases the effect of particular methods of opposing or denying religious beliefs can be such as to inhibit those who hold such beliefs from exercising their freedom to hold and express them […]
The respect for the religious feelings of believers as guaranteed in Article 9 can legitimately be thought to have been violated by provocative portrayals of objects of religious veneration; and such portrayals can be regarded as malicious violation of the spirit of tolerance, which must also be a feature of democratic society. The Convention is to be read as a whole and therefore the interpretation and application of Article 10 in the present case must be in harmony with the logic of the Convention.
There a duty of avoiding expressions that are gratuitously offensive to others … such do not contribute to any form of public debate capable of furthering the progress in human affairs.
"

Με άλλα λόγια, καλή η κριτική, αλλά η ταινία σου ρε ανώμαλε είναι τόσο κάφρικη που παρεμποδίζει τους πιστούς Χρισταινούς να ασκήσουν τη πίστη τους, όπως ορίζει το Άρθρο 9. Επίσης δεν προσφέρει απολύτως τίποτα ουσιαστικό στο δημόσιο διάλογο (παρα μόνο εκφράζει το κομπλεξισμό σου ξέχασε να προσθέσει).

Άλλο αυτό, και άλλο η καφρίλα του Αυστριακού θολοκουλτουριάρη


Προσοχη, το Δικαστήριο δεν λέει "ο δημιουργός πρέπει να διωχθεί ποινικά", αφού δεν έχει διακαιοδοσία να πει κάτι τέτοιο. Λέει μόνο ότι οι Αυστριακές αρχές έχουν το δικαίωμα να περιορίσουν το δικαίωμα έκφρασης του κάφρου, εμποδίζοντας τη δημόσια προβολή της ταινίας.

Επομένως, ενώ στην Αμερική, οι άρχές οφείλουν να επιτρέψουν τη δημιουργία και προβολή του βίντεο κατά του Ισλάμ, στην Ευρώπη δεν ισχύει το ίδιο.

Αυτό βέβαια δεν συνεπάγεται ότι σε Ευρώπη και Αμερική δεν υπάρχουν κοινωνικές πιέσεις που λογοκρίνουν διάφορες πτυχές κοινωνικών εκφράσεων. Κάποια αστεία, συνήθως ρατσιστικά, που λέγονται άνετα στην Αμερική δεν λέγονται στην Ευρώπη και αντίστροφα.

Δεν υπάρχουν σχόλια: